Vermek ve Almak: İlişkilere Yeni Bir Bakış Açısı

Bundan birkaç ay önce, şans eseri “Giver, Taker, Matcher” adında insanların birbirleriyle olan ilişkilerine dair bir yazı okumuştum. O zamanlar teori bana ilgi çekici gelse de, aşırı vurucu olduğunu hissettiğimi hatırlamıyorum, yalnızca biraz heyecanlanmış idim. Aradan geçen zamandan sonra, insanlarla ilişkilerimden aldığım sonuçların şu anki ilişkilerime etkisini bu teori üzerinden değerlendirmeye başladım, ve teorinin asıl ortaya çıkışı olan Adam Grant tarafından yazılan “Give and Take: A Revolutionary Approach to Success” kitabını okumaya başladım. Araştırdığımda konu hakkında Türkçe detaylı bir kaynak göremediğimden dolayı(1–2 YT videosu var sanırım sadece), daha fazla insanın yararlanabileceği Türkçe bir özet sunmak istedim; karşınızdayım.

Hadi Başlayalım

İnsanları tanımlarken kullanılan pek çok psikolojik sınıflandırma yöntemi mevcut. En akla gelen, ana akım olanlardan bir tanesi Myers-Briggs kişilik indikatörü, diğer bir deyişle 16personalities. Adam Grant, insanları birbirleriyle olan ilişkilerindeki “alma ve verme” eylemlerine yaklaşımları üzerinden sınıflandırıyor.

İlk grubumuz olan “Giver — Verici” insanlar diğerleriyle olan ilişkilerinde karşılık beklemeden verme yaklaşımında iken;

İkinci grubumuz olan “Taker — Alıcı” insanlar diğer insanlara “Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez.” bakış açısı ile yaklaşıyor, ancak karşılığında daha büyük bir şey alabileceklerini biliyorlar ise veriyorlar. Aynı şekilde veren insanları suistimal etme, düzenli bir şekilde alarak kendilerini yükseltme ve yüceltme çabası içerisindeler.

Son grup ise, “Matcher — Eşitleyici” insanlar. Toplumun çoğunluğunu oluşturan bu grup ciddi bir adalet duygusuna sahip. İlişkilerinde aldıkları ve verdiklerinin eşit olması gerektiğine inanıyor, vericileri ödüllendiriyor, alıcıları ise cezalandırıyorlar.

Herkesin hayatın farklı alanlarına aldığı tavırlar birbirinden farklı, çoğu insan yakın kişisel ilişkilerinde daha “Giver” davranırken, iş ortamlarında “Matcher” davranmayı tercih ediyor. Adam Grant ve ekibinin yanı sıra diğer bağımsız gruplarının da yaptığı araştırmalar sonucunda başarıyı “Çalışkanlık, Zeka, Azim, Hırs” gibi kavramlara ilaveten kurulan ilişkilerin nasıl etkilediğini de öğreniyoruz.

En başarısız insan grubu, şaşırtıcı olmayan bir şekilde “Giver” lar. Kendi vakitlerinden ve enerjilerinden harcayıp diğer insanlara yardımcı olmaktan kendi işlerini bitirmeyi başaramayan diğerkam vericiler iş hayatındaki merdivenlerin en dibinde görülüyor.

Asıl şaşırtıcı olan ise, merdivenin en tepesinde yine “Giver” ların bulunması. “Matcher” ve “Taker” lar daha ortalarda bulunurken, en başarılı ve en başarısız insanların “Giver” olduğu gözlemleniyor. Bunun en temel sebebi de, toplumun çoğunluğu iş hayatında “Matcher” gibi davrandığından dolayı, suistimal edildiğini gördükleri “Taker” kişileri cezalandırıyor, itibarlarını düşürüyor, ilerlemelerine ket vuruyorlar. Diğer yandan, “Giver” lar “Matcher” lar tarafından ödüllendiriliyor, düzenli bir şekilde hep birlikte büyüyor, gelişiyor. Suistimal edilmesine mahal vermeyen, diğer insanlara yardım ederken kendinden yaptığı fedakarlıkları doğru seviyede limitleyebilen “Giver” lar bu sayede merdivenin en tepesine çıkabiliyorlar. Aşağıya bu konuda oluşturulmuş bir grafiği bırakıyorum.

İş hayatının pek çok noktasında da görülebildiği gibi, birlikte büyümek, birlikte gelişmek insanları en avantajlı duruma getirebiliyor. Tabii ki gerçek dünya bu kadar basit değil, kitapta “Giver” gibi davranıp kendisinin yücelten Sahtekar “Taker” lardan da bahsediliyor, “Giver” olmanın potansiyel tehlikelerinden de.

Bu yazıyı yazma sebebime gelir isek, keşfedilen en önemli bulgulardan birisi bilinç seviyesinde bu davranışların kontrol edilebileceği. Daha fazla insan bu fenomenden haberdar oldukça, daha fazla birlikte büyürsek, daha fazla birbirimize yardımcı, toksiklikten uzak, gelişime açık bir ortamda hep beraber gelişebileceğimize, büyüyebileceğimize, hem kendimizi, hem de çevremizi güzelleştirebileceğimize inanıyorum.

Kitabın 28 sayfalık ilk bölümü Adam Grant’in kendi internet sitesinde açıkça yayınlanıyor, ilginizi çekme ihtimaline karşın aşağıya bırakıyorum. Kitap Türkçeye de çevrilmiş durumda ancak ben şahsen orijinal dilde okuyorum, o yüzden çeviriye yorum yapamayacağım. Umarım okur, kendinize dair keşiflerde bulunur, bu yazıdan faydalanmış olursunuz.

Sayfa Linki: https://www.adamgrant.net/book/give-and-take/

İlk Bölüm Linki: https://88fca1f1-49b6-49f4-96b9-beb47d8e6947.filesusr.com/ugd/955681_ebab6db8cd814da5852483e441352a7e.pdf

Tüm Kitap Linki(Amazon): https://www.amazon.com/Give-Take-Helping-Others-Success/dp/0143124986